Postapokaliptična inscenacija

Luka Bekavac: DRENJE; Profil

„Prostor, pesak, kiša, sjaj, to su prozno-poetski trenuci ovog dela, koji se u nekoliko dodiruju sa sličnim nastojanjima novog francuskog talasa u prozi, posebno sa nastojanjima Alena Rob-Grijea“, zapisuje urednik na koricama knjige „Elementi“ Pavla Ugrinova iz 1968, insistirajući na opisu, gustom, plastičnom, veoma uspelom. Sticajem okolnosti, „Elemente“ Pavla Ugrinova čitam paralelno sa izvanrednim romanom „Drenje“ Luke Bekavca (Osijek, 1976). Zanimljivo je razmišljati o „Drenju“ iz perspektive francuskog novog romana (kritičari su već pisali o takvoj mogućoj vezi), pogotovo kad je reč o problemima „opisa predmeta“, bezličnosti ili subjektivnosti o kojima je pisao Alen Rob-Grije.

Glavna junakinja Marta dolazi u Baranju (leto, 1999) kako bi odradila dvomesečnu terensku praksu, obaveznu pre diplomskog ispita. Kao apsolventkinja, povratnica na fakultet, dobija za mentora problematičnog profesora Markovića, a sa njim i mesto Drenje koje studenti pogrdno nazivaju kažnjeničkom kolonijom. Profesor Marković vodi projekat „Utjecaj Domovinskog rata na bioakustičku sliku Istočne Slavonije, Baranje i Zapadnog Srijema“ – istraživanje na rubu nauke, u koje se uključuje, iako se do tada bavila proučavanjem ljiljaka u okolini Osijeka.

Drenje je napušteno mesto, uništeno ratom i ekocidom. Smeštajući svoja „jedina“ dva junaka na ovaj mali postapokaliptični prostor, Luka Bekavac temelji radnju na jezički savršeno izvedenoj deskripciji prirode, kao i na opsima napuštenog mesta, u kome su stabla, grmlje i ukrasno bilje „eksplodirali u tolikoj mjeri da se kroz vrhove krošnji jedva naziru još samo smeđi krovovi“ zgrada. Pored ovih prizora prirode i društa čiji mir nalikuje „zamrznutoj slici na staroj, izrabljenoj videokazeti smanjene definicije, mutnih bridova, razlivenih boja koje konvergiraju sivim i smeđezelenim tonovima“ – pisac hoda po ivici trilera i horora, naročito kad zakorači u avetinjski praznu robnu kuću Trudbenik.

Iako na početku smatra da se bavi običnom bioakustikom, jedne večeri, prebacujući na hard disk snimke načinjene tog dana u prirodi, Marta otkriva neobični elektronski zvuk, „smetnju koja preseca organsko mrmorenje ambijentalnog šuma livade“. Jezivi šum u tom području, slobodnom od telekomunikacija, ali zauzetom, na neki način – postaje njena opsesija. Gde je izvor te smetnje koja uništava zgrade, industrije, ljude i životinje?

Mića Vujičić (Nin, 26. januar 2012.)