Džems Din i kockice leda
Igor Mandić: Kaj ste pisali, bre? Шта сте написали, бре?, Službeni glasnik
Pet knjiga književnih i muzičkih kritika, sedam knjiga feljtona, pet zbirki eseja, isto toliko polemika, jedna antologija, tri knjige “varia”, plus dva naslova vrhunske autobiografske proze – tako bi se ukratko mogla skicirati bibliografija poznatog književnika Igora Mandića (Šibenik, 1939), koji je, pored ostalog, pisao o televiziji, Krleži, Arsenu, krimićima, kujni i Prijapovom problemu. Službeni glasnik sabrao je Mandićeve književne kritike koje govore “o knjigama srpskih pisaca”.
Ako ste odlučili da se (na konto ove instant kolumne) pohvalite kako ste pročitali “Kaj ste pisali, bre? Шта сте написали, бре?”, možete zapamtiti da se u knjizi nalazi sto pedeset književnih kritika koje je Igor Mandić napisao između 1959. i 1998. godine. Prvi deo sadrži “nekoliko kritičica, iz vremena mojega studentskoga naukovanja”, dok su u drugom kritike koje je ispisivao za Vjesnik i Nin. &&&TD – naslov je četvrte celine sa tekstovima “objavljivanim povremeno u raznim tiskovinama, po traženju/želji/volji/slučaju, ali ovdje preobjavljene s ciljem da se dokaže istrajnost jednog opredjeljenja”, plus nekoliko “In memoriam” tekstova posvećenih Momi Kaporu, na kraju.
U indeksu pomenutih imena pronalazimo pisce koji su u međuvremnu postali klasici, ali i one čija dela nisu bila po Mandićevom ukusu. Kao stari fan, sa zadovljstvom kopam po ovom bogatom skladištu. Na jednom mestu, pronalazim čak i Džemsa Dina. U eseju o Kaporu, Igor Mandić skreće pažnju na njegovo procenjivanje stvari kao medija vremena, “što će biti jasno kad spomenem ulogu koju u određenim periodima mogu imati stanoviti objekti, novouvezeni artikli, pomodne stvarčice i slično, kao što su to svojevremeno bili domaći sapuni, maslac od kikirikija, DDT prašak, kakao, kao što su to jednom opsesija džezom ili Džemsom Dinom, moda žureva, manija pohađaja Kinoteke, pojava tranzistorskog radija, frotir ručnika i moda kockica leda za piće.”
Mandićev zaključak da je ovakvim postupkom Momo Kapor udario svoj copyright na jednu epohu, mogao bi se primeniti i na samog Mandića. Slagali se sa njima ili ne, te su kritike, kao kockice leda, učinile pitkijom celu jednu književnu epohu.
(Blic, 27. oktobar 2011.)